Η παρουσία του Εμμανουήλ Κατράκη στον διεθνή, ειδικό τύπο έχει αυξηθεί θεαματικά τα τελευταία χρόνια, με τις απαιτήσεις για την τόνωση της ανακύκλωσης να γιγαντώνονται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο ελληνικής καταγωγής Γενικός Γραμματέας της «EuRIC» (Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Βιομηχανιών Ανακύκλωσης) αποτελεί τον κύριο εκφραστή της στρατηγικής του οργανισμού προς τα μέσα ενημέρωσης ενώ εκπροσωπεί τις περίπου 6000 εταιρείες, που απαρτίζουν την Συνομοσπονδία ενώπιων των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τον βοηθά ιδιαίτερα το γνωστικό του πεδίο. Ως απόφοιτος της νομικής σχολής της Μπριζ του Βελγίου μπορεί να αντιληφθεί εύκολα ότι ο «διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες», όπως αναφέρει η γνωστή ρήση, να καταδείξει και να επιλύσει εν τη γενέσει τους τα προβλήματα από τα ψιλά γράμματα των Οδηγιών. Η «EuRIC» και ο ίδιος προσωπικά συνέβαλλαν στην ένταξη συγκεκριμένων στόχων ενσωμάτωσης ανακυκλωμένων υλικών σε νέα προϊόντα στην πρόσφατη Οδηγία 2019/904 για τα αποκαλούμενα πλαστικά μιας χρήσης. Ο Γενικός Γραμματέας της «EuRIC», κατά τη διάρκεια ασφυκτικών από εργασιακές απαιτήσεις ημερών στις Βρυξέλλες, όπου διαμένει, αφιέρωσε λίγο χρόνο για να μιλήσει στα «Πλαστικά Χρονικά» για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Οργανισμός του.  Ο κύριος Κατράκης θεωρεί ότι η βιομηχανία των πλαστικών άργησε να αντιδράσει στο ορμητικό τσουνάμι της αρνητικής δημοσιότητας κατά του υλικού ενώ βάσει των πληροφοριών και των εκτιμήσεων του θεωρεί ότι θα υπάρξουν νέα μέτρα εναντίον του υλικού. Αναφέρει επίσης ότι η κυκλική οικονομία βρίσκεται στο DNA της ανακύκλωσης ενώ υπογραμμίζει την κοινή ευθύνη ανακυκλωτών, παραγωγών και μεταποιητών. Να μετατρέψουν το σημερινό πρόβλημα σε αυριανή ευκαιρία…

«Πλαστικά Χρονικά»: «Κύριε Κατράκη, ποιες είναι οι προτεραιότητες της EURIC», οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει αλλά και οι δράσεις που αναλαμβάνει, προκειμένου να συμβάλλει στην ενίσχυση της ανακύκλωσης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης;»

«Εμμανουήλ Κατράκης»: «Η «EuRIC» είναι ο οργανισμός που εκπροσωπεί τα συμφέροντα των βιομηχανιών ανακύκλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.  Τα μέλη μας είναι κυρίως εθνικοί σύνδεσμοι ανακύκλωσης, οι οποίοι εκπροσωπούν συνολικά περισσότερες από 6.000 εταιρείες. Αυτές οι εταιρείες επεξεργάζονται διαφορετικά ρεύματα αποβλήτων (μέταλλα, χαρτί, πλαστικά, γυαλί κλπ.) Ο μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών τους ξεπερνά τα 95 δισεκατομμύρια ευρώ. Ως ανακυκλωτές, η κυκλική οικονομία είναι μέρος του γενετικού μας κώδικα (DNA) μας. Στην Ελλάδα μέλος μας είναι ο «Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Ανακύκλωσης και Ενεργειακής Αξιοποίησης» (ΣΕΠΑΝ) σε ότι αφορά την επεξεργασία μεταλλικών απορριμμάτων (σιδηρούχων και μη σιδηρούχων) καθώς και για τα απορρίμματα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού.  Η «EuRIC» με τις δράσεις και τη συμμετοχή της προασπίζει τα συμφέροντα εταιρειών ανακύκλωσης ενώπιον των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. Η «EuRIC» θεωρεί επίσης ότι η αξία δικτύωσης των μελών της είναι σημαντική και προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες προς αυτή την κατεύθυνση μέσω των συνεδρίων που διοργανώνει δύο φορές το χρόνο. Το τελευταίο πραγματοποιήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2019 στο Παρίσι: https://www.euric-aisbl.eu/european-recycling-conference-2019.»

«Πλαστικά Χρονικά»: «Πρόσφατα, η «EuRIC» ανακοίνωσε τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ομάδας Ανακύκλωσης Πλαστικών ((EPRB – European Plastics Recycling Branch). Ποιος θα είναι ο κύριος στόχος αυτού του γκρουπ και ποια είναι η εν γένει στάση της «EURIC» απέναντι στα πλαστικά;

«Εμμανουήλ Κατράκης»: Η «EuRIC» εγκαινίασε επίσημα το 2019 τη συγκεκριμένη ομάδα, η οποία είναι αποτέλεσμα της δουλειάς που κάνουμε εδώ και πολλά χρόνια. Στην πραγματικότητα, οι νομοθετικές παρεμβάσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία τρία χρόνια. Ως εκ τούτου, θεωρήσαμε επείγουσα την καλύτερη οργάνωση των δραστηριοτήτων μας, που αφορούν τα πλαστικά. Για να συμβεί αυτό εκτιμήσαμε ότι θα έπρεπε να δημιουργηθεί μια ομάδα που θα ασχολείται αποκλειστικά με την ανακύκλωση πλαστικών. Το κύριο μέλημα της ομάδας «EPRB» της «EuRIC» θα είναι τα πλαστικά που θα προέρχονται από απορρίμματα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (WEEE), αυτά από τα οχήματα ( ELV) και οι πλαστικές συσκευασίες. Η «EuRIC» πιστεύει ότι τα πλαστικά βρίσκονται παντού στην καθημερινότητά μας. Είτε πρόκειται για προϊόντα μαζικής παραγωγής είτε για εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας. Οι πολύτιμες ιδιότητες των πλαστικών τα καθιστούν συχνά μοναδικά, χωρίς να υπάρχουν μάλιστα εναλλακτικές λύσεις με παρόμοια χαρακτηριστικά. Παρόλο, που δεν συμφωνώ με τη δαιμονοποίηση των πλαστικών υλικών, αποτελεί γεγονός ότι ορισμένα πλαστικά υλικά, ειδικά όταν καταλήγουν στο θαλάσσιο οικοσύστημα, έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Επίσης, πιστεύω ότι η βιομηχανία έκανε λίγα πράγματα και αντέδρασε με καθυστέρηση προκειμένου να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις. Σε μια κοινωνία, όπου η επικοινωνία είναι ο κανόνας, τα προβλήματα της ρύπανσης από πλαστικά δεν αντιμετωπίστηκαν άμεσα. Συσσωρεύτηκαν πολύ γρήγορα και απέκτησαν την ορμητικότητα ενός τσουνάμι. Αυτό το τσουνάμι δημοσιότητας πυροδότησε ριζοσπαστικά νομοθετικά μέτρα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα έρθουν και άλλα νομοθετήματα για τα πλαστικά. Πιστεύω ακράδαντα ότι οι παραγωγοί και οι ανακυκλωτές πλαστικών μοιράζονται μια κοινή ευθύνη. Να μετατρέψουν το σημερινό πρόβλημα σε ευκαιρία τα επόμενα χρόνια.»

«Πλαστικά Χρονικά»: «Στην Ελλάδα εξελίσσεται η συζήτηση σχετικά με τα αποκαλούμενα πλαστικά μιας χρήσης. Η Οδηγία 2019/904 επικρίθηκε για τη βιασύνη, με την οποία διατυπώθηκε και τελικά υπερψηφίστηκε. Αποτελούν τελικά οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί ορισμένων προϊόντων το κατάλληλο εργαλείο για την προστασία του περιβάλλοντος ή θα έχουμε αθέλητες συνέπειες από αυτή την Οδηγία;» 

«Εμμανουήλ Κατράκης»: Ως εκπρόσωπος της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ανακύκλωσης, η «EuRIC» δεν συμμετείχε στη συγκεκριμένη συζήτηση. Το μόνο που συμβουλέψαμε τους φορείς χάραξης πολιτικής, από κοινού με άλλους οργανισμούς ανακύκλωσης, ήταν να ενταχθούν υποχρεωτικοί στόχοι χρήσης ανακυκλωμένων πλαστικών στα νέα προϊόντα, προκειμένου να αυξηθεί η ζήτηση σε συγκεκριμένους τομείς, όπως τα ανακυκλωμένα πλαστικά στις συσκευασίες αναψυκτικών και ποτών, που διατίθενται στην αγορά. Πρόκειται ασφαλώς για ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα που συνδέεται με την οδηγία για τα πλαστικά μιας χρήσης, δεδομένου ότι είναι η πρώτη φορά που η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτει μια τέτοια απαίτηση που δίνει το σωστό σήμα στην αγορά για την ενίσχυση της κυκλικότητας των πλαστικών.

«Πλαστικά Χρονικά»: «Σε πρόσφατες μελέτες, που προφανώς δεν έχουν ξεφύγει της προσοχής σας, υπογραμμίστηκε ότι τα πλαστικά καταλήγουν στις θάλασσες από τη στεριά και ειδικά από περιοχές της Ασίας.  Πιστεύετε ότι οι προσπάθειες για την εξάλειψη των θαλάσσιων απορριμμάτων θα πρέπει να επικεντρωθούν σε εκείνη τη γεωγραφική περιοχή;»

«Εμμανουήλ Κατράκης»: «Είναι γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πλαστικών απορριμμάτων στις θάλασσες προέρχεται από την Ασία. Είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να ανακυκλώνουμε περισσότερα πλαστικά στην Ευρώπη και να εξαρτόμαστε λιγότερο στις εξαγωγές απορριμμάτων. Παράλληλα θα πρέπει να υποστηρίξουμε αυτές τις χώρες στη δημιουργία βιομηχανίας διαχείρισης αποβλήτων και ανακύκλωσης. Έχουμε την τεχνογνωσία και τις βέλτιστες πρακτικές για να συμβεί αυτό.  Φυσικά, στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας ισχύουν διαφορετικοί νόμοι και κανόνες. Όμως οι εμπειρίες μας από την Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες, η ιεράρχηση των αποβλήτων, οι στόχοι ανακύκλωσης που έχουν τεθεί και τα μέτρα για τη μείωση της ποσότητας των αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής αποτελούν μια καλή βάση για να βοηθήσουμε σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση.»
 

«Πλαστικά Χρονικά»: «Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η «EuRIC» και τα μέλη της στη μετάβαση προς το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας; Είναι η ανακύκλωση το κλειδί για την υιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας;»

«Εμμανουήλ Κατράκης»:  «Η ανακύκλωση αποτελεί τον βασικό άξονα της κυκλικής οικονομίας μια και μετατρέπει τα απόβλητα σε ανακυκλωμένα υλικά και τα εισάγει ξανά στην οικονομία. Τρεις είναι οι σημαντικές προκλήσεις:

Αν προσεγγίσουμε την κυκλική οικονομία από την σκοπιά της αλυσίδας αξίας, τότε θα πρέπει να ενισχύσουμε την αμοιβαία συνεργασία και κατανόηση στον τομέα του οικολογικού σχεδιασμού των προϊόντων. Το 80% των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός προϊόντος μπορούν να προσδιοριστούν στο στάδιο του σχεδιασμού του. Είναι οπότε καθοριστικό τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τους ανακυκλωτές να αναζητήσουν το κατάλληλο πλαίσιο συνεργασίας, μέσα από αναλυτικές συζητήσεις και στόχους που θα τεθούν ώστε να διασφαλιστεί ότι τα προϊόντα θα σχεδιάζονται όχι μόνο για να εκπληρώσουν το σκοπό και τις υποχρεώσεις τους κατά τη διάρκεια της χρήσης τους αλλά και για να διευκολύνουν την ανακύκλωση και να ενισχύσουν τη χρήση ανακυκλωμένου περιεχομένου. Η δεύτερη πρόκληση είναι πιο τεχνική. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέβαλλε αποφασιστικά στην υιοθέτηση της κυκλικής οικονομίας,  θέτοντας την στην πρώτη γραμμή των πολιτικών της προτεραιοτήτων για τα τελευταία πέντε χρόνια. Αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι η ορθή εφαρμογή της Οδηγίας για την Κυκλική Οικονομία και η επιβολή της νομοθεσίας από την Ε.Ε. σε όλα τα κράτη μέλη. Δεύτερον, είναι απολύτως απαραίτητο να διέπετε ολόκληρη η αλυσίδα αξίας της ανακύκλωσης από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, προκειμένου να γίνει πιο κυκλική. Για παράδειγμα, αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την απλούστευση των διαδικασιών μεταφοράς αποβλήτων για τη δημιουργία μιας πραγματικής εσωτερικής αγοράς ανακύκλωσης.

Η τρίτη πρόκληση πρέπει να προσεγγιστεί από την σκοπιά της αγοράς. Θα πρέπει να βρούμε το σωστό μείγμα μέτρων, που θα τονώσουν την ζήτηση των ανακυκλωμένων πρώτων υλών. Μέσω της χωριστής συλλογής και της κατάλληλης επεξεργασίας των αποβλήτων θα μπορέσουμε να ανακτήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο υλικά. Επίσης θα πρέπει να είναι μετρήσιμη η ζήτηση για τα ανακυκλώσιμα υλικά. Για το τελευταίο, θα πρέπει να θεσπιστούν κίνητρα για την επιβράβευση των περιβαλλοντικών οφελών από την ανακύκλωση, όπως τη μείωση των εκπομπών CO2 και την εξοικονόμηση ενέργειας. Αυτά τα κίνητρα μπορεί να είναι φορολογικά, «πράσινες» δημόσιες συμβάσεις για προϊόντα τα οποία είναι ευκολότερα ανακυκλώσιμα ή περιέχουν σημαντική ποσότητα ανακυκλωμένου περιεχομένου και προφανώς η διαφοροποίηση των τελών που καταβάλλονται σε συστήματα επιστροφής, με κριτήριο την ανακυκλωσιμότητα των προϊόντων. Για την αντιμετώπιση των τριών αυτών προκλήσεων χρειαζόμαστε το σωστό μείγμα πολιτικών, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας σε όλη την αλυσίδα αξίας, για παράδειγμα μέσω πρωτοβουλιών όπως η «Circular Plastics Alliance» (Συμμαχία των Πλαστικών για την Κυκλική Οικονομία), που ενισχύουν την κυκλικότητα των προϊόντων. Το έργο που επιτελεί η Επιτροπή για την επικαιροποίηση των ουσιωδών απαιτήσεων της Οδηγίας για τις συσκευασίες, τα απορρίμματα συσκευασίας και τη διασφάλιση της βελτίωσης της ανακυκλωσιμότητας των προϊόντων συσκευασίας που διατίθενται στην αγορά, είναι ζωτικής σημασίας.

«Πλαστικά Χρονικά»: «Μιας και είστε ελληνικής καταγωγής θα ήθελα να μας πείτε αν έχετε άποψη για την ανακύκλωση στη χώρα μας, τα προβλήματα και τις προκλήσεις της ελληνικής οικονομίας, όπως και τους τρόπους που θεωρείτε ότι δύναται να αυξηθούν τα ποσοστά ανακύκλωσης;

«Εμμανουήλ Κατράκης»:  «Παρά την οικονομική κρίση, οι πολίτες στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δίνουν μεγαλύτερη σημασία στην προστασία του περιβάλλοντος. Για να ενισχυθεί η ανακύκλωση στην Ελλάδα, είναι ζωτικής σημασίας η αποτελεσματική, χωριστή συλλογή. Έτσι θα διατηρηθεί η υψηλή ποιότητα των ανακυκλώσιμων υλικών. Θα απαιτηθούν επίσης περισσότερες επενδύσεις για την επίτευξη των στόχων ανακύκλωσης της ΕΕ. Τέλος, θα πρέπει ιδίως στους βιομηχανικούς κλάδους, να μειωθούν ή να αφαιρεθούν, όποτε είναι δυνατόν, οι περιττές γραφειοκρατικές επιβαρύνσεις που έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της ανακύκλωσης.