Η κυκλική οικονομία, σε συνδυασμό με νέα νομοθεσία για τα απόβλητα και την ανακύκλωση, θα  είναι τα «όπλα» στη «φαρέτρα» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να επιτύχει μηδενικές εκπομπές άνθρακα μέχρι το 2050. Όπως ειπώθηκε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του νέου εμβληματικού «Green Deal», η κυκλική οικονομία θα αποτελέσει την «πρώτη προτεραιότητα». Το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία της Ε.Ε., που παρουσιάστηκε το 2015  «άνοιξε το δρόμο για κάτι νέο, κάτι μεγαλύτερο», δήλωσε ο Κέστιτις Σανταούκας, διευθυντής κυκλικής οικονομίας και πράσινης ανάπτυξης στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Επιτροπής.

Η νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε με την «Πράσινη Συμφωνία», έναν οδικό άξονα που προορίζεται να γίνει «η νέα στρατηγική ανάπτυξης» και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Από την μία πλευρά στόχος είναι οι εκπομπές , από την άλλη η δημιουργία θέσεων εργασίας και ενίσχυσης της καινοτομίας», δήλωσε η κυρία φον ντερ Λάιεν.  Κεντρικός άξονας ένας «κλιματικός νόμος», που θα εγγράψει την χρονολογία 2050 ως ορίζοντα για να γίνει η Ευρώπη η πρώτη ήπειρος ουδέτερη σε εκπομπές άνθρακα. Ο νόμος θα είναι έτοιμος μέχρι τον Μάρτιο.

Τι είναι το «Green Deal»

Η Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) αποτελεί τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική της Ε.Ε. για μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία, βασισμένη σε μία σύγχρονη, αποδοτική αλλά και ανταγωνιστική οικονομία, η οποία έχει ως βασικό στόχο την ανάδειξη της Ευρώπης στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο. Κύριοι άξονες της νέας στρατηγικής είναι η προστασία, η διατήρηση και η ενίσχυση του φυσικού πλούτου της Ε.Ε., η προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών από τους αυξανόμενους περιβαλλοντικούς κινδύνους και από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, διασφαλίζοντας πως η μετάβαση προς τη νέα τάξη πραγμάτων θα είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς. Για την επιτυχή υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας είναι αναγκαίο να επανεξεταστούν οι υφιστάμενες πολιτικές της Ε.Ε. για την καθαρή ενέργεια σε όλους τους τομείς της οικονομίας (βιομηχανία, υποδομές, μεταφορές, γεωργία, κατασκευές κ.α.), και σε συνεργασία με τα Κράτη Μέλη να ενταθούν οι προσπάθειες για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής των νέων μέτρων – κατευθύνσεων που περιγράφονται στη νέα στρατηγική, επενδύοντας παράλληλα στον απαραίτητο ψηφιακό μετασχηματισμό αλλά και σε νέα εργαλεία.

Τα 9 βασικά σημεία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας

Κλιματικά Ουδέτερη Ευρώπη: Αυτό αποτελεί το κύριο σημείο της Πράσινης Συμφωνίας, καθώς η Ε.Ε. θα επιδιώξει να επιτύχει μηδενισμό των ρύπων έως το 2050. Ο στόχος αυτός θα κατοχυρωθεί μέσω του νέου νόμου για το κλίμα (Climate Law) που θα υποβληθεί τον Μάρτιο του 2020, σύμφωνα με τον δημοσιευμένο οδικό χάρτη υλοποίησης των βασικών ενεργειών της Πράσινης Συμφωνίας.

Καθαρή, προσιτή και ασφαλή ενέργεια: Η περαιτέρω μείωση της χρήσης άνθρακα στο ενεργειακό σύστημα είναι κρίσιμη για την επίτευξη των στόχων που έχουν οριστεί για το κλίμα για το 2030 και το 2050. Προκειμένου να συμβεί αυτό, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι η ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας θα είναι πλήρως διασυνδεδεμένη και ψηφιοποιημένη. Στην επίτευξη του στόχου θα συμβάλλουν και τα Κράτη-Μέλη με τα αναθεωρημένα σχέδια για την Ενέργεια και Κλίμα, τα οποία θα έπρεπε να έχουν υποβληθεί έως το τέλος του 2019.

Κυκλική οικονομία: Τον Μάρτιο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υιοθετήσει μια στρατηγική για τη βιομηχανία για να αντιμετωπιστεί η πρόκληση του μετασχηματισμού της. Μαζί με τη στρατηγική για τη βιομηχανία, ένα νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία θα συμβάλει επίσης στον εκσυγχρονισμό της οικονομίας της Ε.Ε.. Το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία θα περιλαμβάνει –μεταξύ άλλων - και μια πολιτική «αειφόρων προϊόντων» η οποία θα υποστηρίζει τον σχεδιασμό αυτών βάσει μίας κοινής μεθοδολογίας.

Ανακαίνιση κτιρίων: Ο βασικός στόχος του άξονα αυτού είναι να διπλασιαστεί ή και να τριπλασιαστεί ο ρυθμός ανακαίνισης των κτιρίων, ο οποίος σήμερα κυμαίνεται περίπου στο 1% ετησίως. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει επίσης τη συνεργασία με τα εμπλεκόμενα μέρη μέσω μίας νέας πρωτοβουλίας που θα αφορά την ανακαίνιση κτιρίων και η οποία θα ανακοινωθεί το 2020. Η πρωτοβουλία αυτή θα περιλαμβάνει μια ανοικτή πλατφόρμα διαλόγου ώστε να αναγνωριστούν και να επιλυθούν τα εμπόδια και οι φραγμοί στην ανακαίνιση των κτιρίων.

Βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα: Οι επιδοτήσεις για τα ορυκτά καύσιμα θα πρέπει να λήξουν, σύμφωνα με τη νέα στρατηγική. Η Ε.Ε. πρέπει να επιταχύνει την παραγωγή και την ανάπτυξη βιώσιμων εναλλακτικών καυσίμων (βιοκαύσιμα και υδρογόνο) και να προωθήσει τη χρήση αυτών κυρίως στις μεταφορές. Προβλέπεται επίσης πως μέχρι το 2025, περίπου 1 εκατομμύριο δημόσιοι σταθμοί επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού ηλεκτρικών οχημάτων θα χρειαστούν για τα 13 εκατομμύρια ηλεκτρικά οχήματα που αναμένονται στους ευρωπαϊκούς δρόμους.

Διατροφή: Τα προϊόντα που παράγονται στην Ευρώπη θα πρέπει να αποτελέσουν παγκόσμιο πρότυπο βιωσιμότητας. Οι νέες τεχνολογίες και οι επιστημονικές ανακαλύψεις, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση του κοινού και η ζήτηση για βιώσιμα τρόφιμα θα ωφελήσουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει την άνοιξη του 2020 τη νέα στρατηγική «από τον παραγωγό στον καταναλωτή» (Farm to Fork),η οποία θα συνδράμει και στην επίτευξη των στόχων της κυκλικής οικονομίας.

Διατήρηση και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας: Η στρατηγική θα παρουσιαστεί το Μάρτιο 2020 και θα περιλαμβάνει τις δεσμεύσεις της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση των κυριότερων αιτιών της απώλειας βιοποικιλότητας στην Ευρώπη, όπως αυτά έχουν μέχρι στιγμής καταγραφεί.

Μηδενική ρύπανση: Η ισχύουσα νομοθεσία για την ποιότητα του αέρα θα ενισχυθεί με νέες διατάξεις και σχέδια παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος «περιβάλλον μηδενικής μόλυνσης» μέχρι το 2050.

Έρευνα και καινοτομία: Οι νέες τεχνολογίες και οι βιώσιμες λύσεις έχουν ζωτική σημασία για την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας. Με τον προτεινόμενο προϋπολογισμό ύψους 100 δισ. Ευρώ για τα επόμενα επτά χρόνια (2021-2027), το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon Europe θα συμβάλει επίσης θετικά στην επίτευξη των στόχων της νέας στρατηγικής. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, το 35% της χρηματοδότησης της Ε.Ε. στον τομέα της έρευνας θα διατεθεί για τεχνολογίες φιλικές προς το κλίμα και το περιβάλλον.

Για να εφαρμοστεί η νέα αναπτυξιακή στρατηγική, όπως περιγράφεται στην Πράσινη Συμφωνία, απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις. Εκτιμάται πως πρόσθετες ετήσιες επενδύσεις ύψους 260 εκ. ευρώ είναι απαραίτητες, οι οποίες θα πρέπει να διατηρηθούν με την πάροδο του χρόνου και απαιτούν την κινητοποίηση τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, κατά συνέπεια τη μόχλευση δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων. Για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει ένα επενδυτικό σχέδιο για την αειφόρο ανάπτυξη της Ευρώπης (Sustainable Europe Investment Plan), το οποίο θα συμβάλει στην εύρεση και κάλυψη των πρόσθετων χρηματοδοτικών αναγκών. Το κύριο στοίχημα είναι αν αυτό το μεγαλεπήβολο σχέδιο θα μπορέσει να υλοποιηθεί εντός των χρονικών ορίων που έχουν οριστεί, ενώ το ακόμη μεγαλύτερο στοίχημα είναι αν τα Κράτη Μέλη είναι έτοιμα και εξοπλισμένα για να προσαρμοστούν άμεσα στα νέα δεδομένα.

Οι πρώτες δράσεις του «Green Deal» στην Ελλάδα αφορούν 4 έργα

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έχει ήδη ανεβάσει ταχύτητες καθώς ξεκίνησαν οι χρηματοδοτήσεις νέων έργων, που θα συνεισφέρουν στην Ευρώπη του κλιματικά ουδέτερου αποτυπώματος. Εκατό είκοσι νέα έργα, που θα τρέξουν υπό τη σκέπη του ευρωπαϊκού προγράμματος «LIFE» θα χρηματοδοτηθούν συνολικά με 240 εκατομμύρια ευρώ. Στο επίκεντρο των δράσεων, το περιβάλλον, η προστασία της άγριας ζωής, η ανάδειξη της βιοποικιλότητας, ο περιορισμός της ρύπανσης και της μόλυνσης από  τα ορυκτά καύσιμα με την ανάδειξη νέων βιώσιμων πρακτικών, αλλά και η έρευνα για τη δημιουργία νέων προηγμένων βιοκαυσίμων δεύτερης γενιάς  που θα περιορίσουν την εκπομπή ρύπων του θερμοκηπίου. Η Ελλάδα ανοίγει την αυλαία συμμετοχής της στη μεγάλη ευρωπαϊκή χρηματοδοτική δράση της Πράσινης Συμφωνίας,  με τέσσερα προγράμματα  συνολικού προϋπολογισμού 13797 εκ. ευρώ. Φορείς υλοποίησης στη χώρα μας, είναι ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, περιβαλλοντικές οργανώσεις, όμιλοι ενέργειας, διεθνή Ινστιτούτα και οργανισμοί.  Όπως μάλιστα σημειώνεται στη σχετική έκθεση της Κομισιόν, ο κατάλογος του συγκεκριμένου προγράμματος θα παραμείνει ανοιχτός μέχρι το Φθινόπωρο, οπότε αναμένεται να συμπληρωθεί με νέες δράσεις.