Ο καθηγητής της σχολής Μηχανικών και Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου «Heriot - Watt» και του Ινστιτούτου Χημικών Επιστημών, Ντέιβιντ Μπάκναλ παραχωρεί συνέντευξη στον διαδικτυακό τόπο του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας και υπογραμμίζει ότι:  «η απαγόρευση των πλαστικών μιας χρήσης θα έχει μεγαλύτερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις εξαιτίας της έλλειψης αξιόπιστων εναλλακτικών λύσεων».

Στις αρχές Δεκεμβρίου, το όνομα του καθηγητή, Ντέιβιντ Μπάκναλ φιλοξενήθηκε στα μεγαλύτερα βρετανικά δίκτυα, όπως το «BBC» και το «ITV», αρθρώνοντας λόγο που δεν μας έχει συνηθίσει η ακαδημαϊκή κοινότητα. Εξέφρασε την ανησυχία του για την «δαιμονοποίηση», που έχει υποστεί ένα υλικό σαν το πλαστικό και υπογράμμισε ότι τυχόν απαγόρευση των πλαστικών μιας χρήσης, δύναται να οδηγήσει σε μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα, από τα σημερινά.

Εντοπίσαμε τον καθηγητή της σχολής Μηχανικών και Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου «Heriot - Watt» και του Ινστιτούτου Χημικών Επιστημών και δέχτηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας για την δημιουργία του δικτύου 40 ακαδημαϊκών, που θα αφοσιωθούν σε μελέτες για το πλαστικό και την κυκλική οικονομία. Ο καθηγητής Μπάκναλ επεσήμανε ότι «τα πλαστικά είναι ζωτικής σημασίας για πολλές εφαρμογές» και επεσήμανε τη μεγάλη βοήθεια που προσφέρουν τα πλαστικά μιας χρήσης προς τους συμπολίτες μας με προβλήματα αναπηρίας. Υπογράμμισε την ανάγκη μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία για τα πλαστικά, έκρουσε τον «κώδωνα του κινδύνου» για τις βιαστικές απαγορεύσεις των πλαστικών μιας χρήσης, χωρίς να υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, που θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερα προβλήματα και αναφέρθηκε πολλές φορές στην ανάγκη δημιουργίας υποδομών για την καλύτερη διαχείριση των πλαστικών απορριμμάτων παγκοσμίως σε μια διαφορετική συνέντευξη που παραχώρησε στην ιστοσελίδα του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας.

 

«www.ahpi.gr»: «Πρόσφατα μια ομάδα καθηγητών από το πανεπιστήμιο «Heriot-Watt» υποστήριξε ότι η απαγόρευση των πλαστικών μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερες επιπτώσεις για το περιβάλλον. Ένας από αυτούς τους ακαδημαϊκούς είστε και εσείς, καθηγητή Μπάκναλ. Μπορείτε να μας διαφωτίσετε σχετικά με αυτό το νέο Δίκτυο, που δημιουργήσατε και να μοιραστείτε με τους αναγνώστες μας τις προσδοκίες σας από την δημιουργία αυτής της ομάδας των ειδικών, που θα μελετήσει τα αυξανόμενα ζητήματα σχετικά με τα πλαστικά»;

«Ντέιβιντ Μπάκναλ»: «Το Δίκτυο μας δημιουργήθηκε από περίπου 40 ακαδημαϊκούς του πανεπιστημίου «Heriot-Watt», οι οποίοι έχουν διαφορετικά πεδία γνώσης, όπως: φυσικές επιστήμες, βιολογία, μια σειρά από επιστήμες μηχανικών, μάνατζμεντ και κοινωνικές επιστήμες. Με δεδομένη την πρόσφατη έντονη ενασχόληση του τύπου με περιβαλλοντικά ζητήματα, δημιουργήσαμε αυτό το Δίκτυο για να διεξαγάγουμε μια αμερόληπτη μελέτη, που θα είναι βασισμένη σε επιστημονικά τεκμηριωμένες αποδείξεις σχετικά με τα πλαστικά και την κυκλική οικονομία. Θέλουμε, μέσω αυτού του Δικτύου να κατανοήσουμε τα ζητήματα και τις προκλήσεις στους παραπάνω τομείς, έτσι ώστε να μπορέσουμε να διεξάγουμε ολιστικές και αυστηρές μελέτες, σε διαφορετικούς κλάδους, που χρησιμοποιείται το πλαστικό, όπως τα τρόφιμα και τις συσκευασίες, τα υφάσματα, το θαλάσσιο περιβάλλον, τις κατασκευές και τις μεταφορές. Στο πλαίσιο αυτών των μελετών θέλουμε να απευθύνουμε έκκληση σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, στην βιομηχανία, στους ακαδημαϊκούς, στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και στο ευρύ κοινό, να συμμετάσχουν στη συζήτηση των πολύπλοκων αυτών θεμάτων που αφορούν τα πλαστικά και τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Θέλουμε να είμαστε σαφείς ότι οι συζητήσεις και τα αποτελέσματα των μελετών θα είναι αμερόληπτα και βασισμένα σε γεγονότα.

«www.ahpi.gr»: Στην Ελλάδα αυτή την εποχή υπάρχει μια συνεχιζόμενη συζήτηση σχετικά με αποκαλούμενα πλαστικά μιας χρήσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προτείνει απαγορεύσεις σε ορισμένα από αυτά τα πλαστικά για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, παρότι ακόμη δεν υπάρχει αξιόπιστη εναλλακτική τους. Η πρόταση οδηγίας για τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης έχει δεχθεί κριτική για την έλλειψη αξιολόγησης των προϊόντων, βασισμένη στην ανάλυση του κύκλου ζωής τους (LCA). Είναι, τελικά, οι απαγορεύσεις το κατάλληλο εργαλείο για να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης των πλαστικών που απορρίπτονται στο περιβάλλον ή μια συνολική απαγόρευση θα πλήξει περισσότερο το περιβάλλον εξαιτίας της έλλειψης εναλλακτικών;

«Ντέιβιντ Μπάκναλ»:  «Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν συζητάμε για τα πλαστικά μιας χρήσης, διότι υπάρχουν πολλές εφαρμογές, όπου τα πλαστικά είναι ζωτικής σημασίας. Για παράδειγμα στις ιατρικές και υγειονομικές εφαρμογές όπου σήμερα δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις και η απαγόρευσή τους θα έχει άμεσες και θανατηφόρες συνέπειες. Επιπλέον, επειδή τα πλαστικά είναι ελαφριά, η μεταφορά των καταναλωτικών αγαθών σε πλαστικές συσκευασίες απαιτεί λιγότερα δρομολόγια για τη μεταφορά των προϊόντων αυτών, εξοικονομώντας έτσι περισσότερα καύσιμα και μειώνοντας σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Μπορεί κάποιοι να επιθυμούν να απαγορευτούν ή να μειωθούν τα πλαστικά μιας χρήσης, πρέπει όμως να διασφαλίσουμε ότι θα τα αντικαταστήσουμε με υλικά που είναι καλύτερα για τον πλανήτη. Σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει αξιόπιστη εναλλακτική λύση, οπότε αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να προχωρήσουμε προς μια «κυκλική οικονομία» για τα πλαστικά και να αφήσουμε πίσω το γραμμικό μοντέλο «make-use-dispose» (παραγωγή – χρησιμοποίηση – απόρριψη), που χρησιμοποιούμε επί του παρόντος. Η υιοθέτηση του μοντέλου της κυκλικής οικονομίας θα απαιτήσει αλλαγές και βελτιώσεις όχι μόνο στα πλαστικά που παράγονται. Θα πρέπει να γίνουμε καλύτεροι, τόσο στην επαναχρησιμοποίηση όσο και στην ανακύκλωσή τους.

Ωστόσο, νομίζω ότι όταν οι περισσότεροι άνθρωποι μιλούν επικριτικά για τα πλαστικά μιας χρήσης αναφέρονται σε προϊόντα όπως τα πλαστικά καλαμάκια και τα κύπελλα. Πιθανότατα πολλοί άνθρωποι θα μπορούσαν να βρουν μια εναλλακτική λύση για τέτοια προϊόντα, όπως τα πλαστικά καλαμάκια, αλλά και πάλι το ζήτημα  των απαγορεύσεων δεν είναι τόσο ξεκάθαρο όσο υπονοούν οι πολιτικά κατευθυνόμενες οδηγίες. Μια τέτοια απαγόρευση μπορεί να έχει επιπτώσεις ειδικά στην ιατρική για τους ηλικιωμένους και τα άτομα με ειδικές ανάγκες, όπου τα πλαστικά μιας χρήσης είναι απαραίτητα για τη διασφάλιση της καλής τους υγείας.

Αυτό που αγνοείται από αρκετούς, σε μεγάλο βαθμό σε αυτές τις συζητήσεις είναι ότι τα πλαστικά δεν δημιουργούν τα ζητήματα, για τα οποία ανησυχούν οι άνθρωποι, δηλαδή την μόλυνση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της κακής διαχείρισης των πλαστικών μετά την κατανάλωση παγκοσμίως, που επιτρέπει την είσοδο των πλαστικών στο θαλάσσιο περιβάλλον. Η καλύτερη διαχείριση των πλαστικών απορριμμάτων θα εμπόδιζε το υλικό να εισέλθει στο περιβάλλον και να το βλάψει. Αυτό θα μπορούσαμε να το επιτύχουμε χωρίς να απαγορευθεί η χρήση των πλαστικών.

 

«www.ahpi.gr»: Τα πλαστικά μιας χρήσης έχουν μεταμορφώσει την υγειονομική περίθαλψη και πολλοί άνθρωποι βασίζονται σε αυτά τα υλικά για τη βελτίωση της καθημερινότητας τους. Κατά την άποψή σας, ποια είναι η σωστή προσέγγιση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της εισόδου πλαστικών μιας χρήσης στο περιβάλλον; Η συμπεριφορά των καταναλωτών και η έλλειψη κατάλληλων υποδομών συλλογής αποβλήτων σε ορισμένες χώρες είναι δυο από τις συνιστώσες του προβλήματος. Η λύση μήπως είναι η εκπαίδευση και ο μετασχηματισμός μιας κοινωνίας που απορρίπτει ασυνείδητα, σε μια κοινωνία που θα βασίζεται στις αρχές της κυκλικής οικονομίας;

«Ντέιβιντ Μπάκναλ»: Μια μεγάλη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Science» το 2015, από Αμερικανούς ερευνητές, μελέτησε την προέλευση των πλαστικών που εισέρχονται στους ωκεανούς. Σύμφωνα με τα δεδομένα που συνέλλεξαν, για τα πλαστικά που εισέρχονται στους ωκεανούς υπεύθυνες είναι διάφορες χώρες. Στην μελέτη υπογραμμίζεται, επίσης, ότι ο αντίκτυπος είναι ευθέως ανάλογος με την οικονομική δυνατότητα μεμονωμένων χωρών, καθώς τα κράτη, με υψηλά εισοδήματα για τους πολίτες τους (όπως ορίζονται αυτά από την Παγκόσμια Τράπεζα) ευθύνονται μόνο για το περίπου 4% όλων των πλαστικών που εισέρχονται στους ωκεανούς. Υπάρχουν πολλαπλοί παράγοντες που μεγεθύνουν το πρόβλημα αλλά είναι σαφές ότι η δυνατότητα ύπαρξης καλύτερων υποδομών διαχείρισης των αποβλήτων αποτελεί σημαντικό παράγοντα. Αυτό που δεν είναι σαφές και δεν έχω δει καμία μελέτη σχετικά με αυτό, είναι το πώς η συμπεριφορά και η στάση μεμονωμένων ατόμων επηρεάζει την κακή διαχείριση των απορριμμάτων,  δηλαδή τα σκουπίδια. Συνεπώς, οι αλλαγές στη στάση των μεμονωμένων ατόμων θα μπορούσε να έχει μεγάλο αντίκτυπο, αλλά θα πρέπει να συνδυαστεί με μια καλύτερη προσέγγιση στη διαχείριση των αποβλήτων παγκοσμίως. Είναι απαραίτητο να συνεργαστούμε στενότερα με την βιομηχανία πλαστικών. Η εστίαση σε αυτό το στάδιο θα πρέπει να αφορά την συνεργασία με τους παραγωγούς για την ανάπτυξη των κατάλληλων εναλλακτικών λύσεων. Επίσης θα πρέπει να δοθεί βάρος σε λύσεις για την κατάλληλη συλλογή και διάθεση πλαστικών μιας χρήσης, έτσι ώστε τα άτομα με αναπηρίες να μην περιθωριοποιούνται περαιτέρω. Το να κατηγορούμε μεμονωμένα άτομα για τις επιλογές των προϊόντων που πραγματοποιούν, ανεξάρτητα για το αν πρόκειται για κατανάλωση ή απόρριψη πλαστικών μιας χρήσης, υπογραμμίζει ένα διαρθρωτικό πρόβλημα της κοινωνίας».

 

«www.ahpi.gr»: Σε μια πρόσφατη μελέτη σχετικά με τα απορρίμματα που εισέρχονται στο θαλάσσιο περιβάλλον, την οποία διεξήγαγε  το «Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας Helmholtz – UFZ» εξήχθη ως κύριο συμπέρασμα ότι 10 ποταμοί ευθύνονται για την πλειονότητα των πλαστικών που εισέρχονται στους ωκεανούς. Οκτώ από αυτούς βρίσκονται στην Ασία και περιβάλλονται από χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες και το Βιετνάμ.  Μήπως θα έπρεπε η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ να επικεντρωθούν στις χώρες με ανεπαρκείς εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων αντί να προτείνουν απαγορεύσεις για τα πλαστικά;

«Ντέιβιντ Μπάκναλ»: Η κακή διαχείριση των πλαστικών είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, οπότε ενώ μεμονωμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο ή άλλες ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να πάρουν μονομερώς μια συγκεκριμένη στάση για να αντιμετωπίσουν το ζήτημα με τα πλαστικά, ο παγκόσμιος αντίκτυπός των κινήσεων τους θα είναι πολύ μικρός. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές οι χώρες δεν θα πρέπει να αναλάβουν δράση, αλλά για να υπάρξει σημαντικός αντίκτυπος θα πρέπει να βοηθηθούν αποτελεσματικά οι χώρες με τα μεγαλύτερα προβλήματα, που συμβάλλουν στην σημερινή κατάσταση.

«www.ahpi.gr»:Πιστεύετε ότι απαιτείται μια παγκόσμια λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος των απορριμμάτων; Και κατά την άποψή σας, τι πρέπει να κάνει η βιομηχανία πλαστικών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος;

 

«Ντέιβιντ Μπάκναλ»: Απολύτως, οι ανεξάρτητες δράσεις στις ευρωπαϊκές χώρες θα έχουν μικρό παγκόσμιο αντίκτυπο. Μόνο μέσω μιας συντονισμένης παγκόσμιας δράσης μπορούν να επιλυθούν τα ζητήματα της απόρριψης των πλαστικών στους θαλάσσιους χώρους και εν γένει της κακής διαχείρισης των απορριμμάτων.